W systemie leksykalnym wbrew pozorom są nie tylko wyrazy. Mieszczą się w nim także związki frazeologiczne oznaczające zupełnie coś innego niż wyrazy, które wchodzą w ich skład. Na przykład wdowi grosz wcale nie oznacza grosza należącego do wdowy, jak sugerowałoby znaczenie słów wchodzących w skład tego frazeologizmu. Czym różnią się wyrazy od frazeologizmów i jakie typy frazeologizmów wyróżniamy?
Wyrazy a frazeologizmy – różnice
| wyrazy | frazeologizmy |
| mają formę ciągłą (bez spacji) | mają formę nieciągłą (ze spacją lub dywizem) |
| funkcjonują jako jednostki samodzielne | funkcjonują jako jednostki złożone z jednostek, z których co najmniej jedna jest jednostką samodzielną (wyrazem występującym także poza tym związkiem) |
| mają znaczenie jednostkowe | mają znaczenie całościowe, globalne (nie są sumą znaczeń słów, które wchodzą w ich skład) |
| mają stałą formę | mają stałą formę (np.: jest tylko wdowi grosz, nie ma wdowiej złotówki) |
| są utrwalone w systemie językowym | są utrwalone w systemie językowym |
Przykłady wyrazów:
stół, biologia, kot, Afryka
Przykłady frazeologizmów:
biedny jak mysz kościelna, jeść komuś z ręki, mieć klapki na oczach
Typy frazeologizmów
Wśród frazeologizmów wyróżnić możemy kilka typów:
Frazy
co to: związki frazeologiczne, które mają formę zdania lub równoważnika zdania
przykłady:
- z dużej chmury mały deszcz
- nie ma róży bez kolców
- do wesela się zagoi
ciekawe: mogą także funkcjonować jako przysłowia (np.: Bez pracy nie ma kołaczy.), sentencje i maksymy
Zwroty
co to: związki frazeologiczne, w których podstawowy człon jest czasownikiem
przykłady:
- bić się z myślami
- ciągnąć kogoś za język
- klepać biedę
- odnieść sukces
Wyrażenia
co to: związki frazeologiczne, w których podstawowy człon jest rzeczownikiem (ewentualnie przymiotnikiem)
przykłady:
- pies ogrodnika
- wilczy głód
- alfa i omega
- biały kruk
