S. Dąbrowski – Zagadnienie określeń i wyznaczników literackości

Prezentujemy zarys głównych myśli artykułu naukowego Stanisława Dąbrowskiego pt.: „Zagadnienie określeń i wyznaczników literackości”, którego lektura jest zazwyczaj zalecana studentom filologii polskiej w ramach przedmiotu Teoria literatury. Tekst ma oczywiście charakter skrótowy i wybiórczy – zainteresowanym dokładniejszymi informacjami polecamy zapoznanie się z oryginałem pracy badacza, który jest dostępny w źródle podanym w bibliografii na końcu tekstu. 

Poniższy plik zawiera streszczenie artykułu w formie graficznej – idealne do wydruku i szybkiej powtórki. Pobierz notatkę w formacie pdf:

S. Dąbrowski – Zagadnienie określeń i wyznaczników literackości.pdf

Jeżeli cokolwiek z pliku wzbudza Twoje wątpliwości lub jest kwestia, której – mimo opisu – nie rozumiesz, zadaj pytanie w komentarzu. Odpowiemy maksymalnie w ciągu 24 godzin.

S. Dąbrowski, Zagadnienie określeń i wyznaczników literackości – streszczenie

Termin literatura charakteryzuje się historyczną zmiennością. Obecne znaczenie tego słowa obowiązuje dopiero od drugiej połowy XVIII wieku. Warto wiedzieć, że odnoszenie terminu literatura do zjawisk wcześniejszych nazywamy reinterpretacją, a nie konstatacją.

Treściowy schemat ze zbioru proponowanych dotychczas interpretacji i określeń literackości wiązano z:

1. Procesem twórczym i osobą twórcy:

• pogląd romantyzujący (dzieło jako przejaw osobowości autora),
• pogląd pozytywizujący (literatura jako przejaw charakteru narodowego).

2. Charakterem odbioru i osobą odbiorcy:

• wariant popularystyczny (literatura jest to to, co jest czytane przez szerokie kręgi publiczności),
• wariant elitarystyczny (im coś bardziej popularne, tym bardziej musi być trywialne, więc coraz mniej jest literaturą).

3. Utworem i jego właściwościami i funkcjami:
– takie zachowują zawsze odniesienie (na plus lub na minus) do interpretacji już istniejącej,
– typ transgresywny na zagadnieniach treści,
– typ ergocentryczny na zagadnieniach formalnych i artystycznych.

Inne koncepcje:

1. Piśmiennictwo jako literatura wyższa:

• dzieła poezji,
• dzieła wymowy.

2. Encyklopedyczna koncepcja literatury:

• jako całość piśmiennictwa.

3. Literatura jako sfera arcydzieł:

• maksymalistyczne kryterium artyzmu lub łagodne wersje,
• podział na: sferę artystyczną (poezja) i sferę nieartystyczną (proza),
• podział na: poezję (sztukę słowa) i literaturę (piśmiennictwo ważne dla pozaartystycznych sfer kultury).

Uwaga! Śródtytuły w tekście zostały dodane przez redaktora streszczenia i nie pochodzą od autora artykułu naukowego. 

Bibliografia:

Dąbrowski S., Zagadnienie określeń i wyznaczników literackości. Próba ujęcia, [w:] Problemy teorii literatury, red. H. Markiewicz, seria 2, Wrocław 1987, s. 7–14.