Imiona, które nosimy i które nadajemy naszym dzieciom, mają różne źródła. Najpopularniejsze obecnie są imiona chrześcijańskie, czyli mające genezę religijną. Skąd jeszcze pochodzą nasze imiona? Wskazujemy najpopularniejsze źródła.
Imiona staropolskie (słowiańskie)
Grupą najstarszych polskich imion są dawne imiona słowiańskie, często od wieków zachowane w niezmienionej formie. Niewiele osób potrafi rozpoznać, z jakich dawnych słów powstały te imiona (ponieważ większość z nich wyszła już z użytku). Wśród imion staropolskich wyróżniamy kilka kategorii.
Imiona dwuczłonowe o charakterze życzącym
Bardzo dużą grupę polskich imion słowiańskich, których geneza sięga jeszcze czasów prasłowiańszczyzny, to imiona dwuczłonowe o charakterze życzącym (czyli wskazujące na to, czemu ma być poświęcone dziecko). Są to imiona, w których odzwierciedlany jest świat wartości oraz wierzeń aktualnych w dobie prasłowiańskiej.
Przykładami takich imion są:
- Kazimierz – pochodzi od słów: kazić (niszczyć – powiązane z istniejącym obecnie słowem odkazić) + mir (pokój)
- Cieszymir – pochodzi od słów: cieszyć + mir (pokój)
- Stanisław – pochodzi od słów: stan (stać się, stanąć) + sława
- Bolesław – pochodzi od słów: boleć + sława
- Zbigniew – pochodzi od słów: zbyć (pozbyć się) + gniew
- Wojciech – pochodzi od słów: wojownik + cieszyć się
- Chwalibóg – pochodzi od słów: chwalić + Bóg
- Bratumił – pochodzi od słów: brat + miły (mły
- Bogumił – pochodzi od słów: Bóg + miły (miły Bogu)
- Bronisław – pochodzi od słów: bronić + sława
- Mirosław – pochodzi od słów: mir + sława
Imiona powstałe poprzez skrócenie imion dwuczłonowych
Niektóre imiona już w dobie prasłowiańskiej były skracane i spieszczane, a następnie w takiej właśnie formie zachowały się do czasów dzisiejszych.
Przykładami takich imion są:
- Bogusz (od imienia Bogusław)
- Miłosz (od imienia Miłosław)
- Lech (od imienia Leszek)
Imiona pochodne od rzeczowników pospolitych
Część imion dawnych, z reguły takich, które nie zachowały się do dziś, pochodziła od rzeczowników pospolitych. Jedynym śladem takich imion obecnie może być Jagoda, Malina i Kalina (również krzew owocowy podobny do maliny). Wcześniej były to także imiona:
- Lasota (od tego, który żył w lesie)
- Charnula (od tej, która była czarna)
Imiona o charakterze życzeniowym
Forma tych imion pochodziła głównie od czasownika. Imiona te obecnie już nie istnieją, żywotne były tylko do XV wieku (niewiele ich zachowało się do czasów dawniejszych). Przykładami takich imion są:
- Kochan (od kochać)
- Szyban (od szybać, czyli bić)
- Żegota (od żec, czyli palić)
Imiona chrześcijańskie
Równie popularne, jak prasłowiańskie, były w dawnej Polsce imiona chrześcijańskie (wprowadzone do polszczyzny wraz z przyjęciem chrztu przez Mieszka I). Na początku wprowadzane były tylko imiona ze Starego i Nowego Testamentu, a potem słownik imion wzbogacono także o imiona świętych i męczenników (wprowadzone jednocześnie do kalendarza liturgii).
W okresie późnego średniowiecza do polszczyzny przeniknęły także imiona świętych niemieckich, takie jak: Kinga, Jagwiga, Henryk, Karol, Robert. Do polszczyzny większość imion chrześcijańskich przenikała bezpośrednio z łaciny, ale szybko zaczęto tworzyć ich polskobrzmiące odpowiedniki. Niektóre imiona niemal od razu uległy pełnej adaptacji do polszczyzny, np.: Piotr czy Paweł. W rzadkich przypadkach stosowano kalki językowe (przykładem może być imię Szczęsny, jak łacińskie Felix oraz imię Wawrzyniec na wzór łacińskiego Laurentiusa).
W wieku XV imiona chrześcijańskie stały się bardzo popularne, ich stosowanie zalecał także sobór trydencki (1545-1563). Nowe imiona chrześcijańskie po wieku XV pojawiały się już rzadko – jedynie wtedy, kiedy uznano nowego świętego, np.: Teresę, Ksawerego, czy Alojzego.
Imiona innego pochodzenia
Imiona zapożyczone z innych języków
Wiele imion w polszczyźnie pochodzi również bezpośrednio z innych języków (w większości zostały one najpierw zapożyczone, a potem spolszczone). Mamy w języku imiona:
- angielskie, np.: Jessica, Dustin
- rosyjskie, np.: Tatiana, Borys, Igor, Olga, Aleksander, Natasza
- litewskie, np.: Witold, Olgierd
- niemieckie, np.: Henryk, Fryderyk, Ludwik, Gertruda
- francuskie, np.: Luiza, Żaneta, Błażej
Imiona bohaterów (z literatury albo świata świeckiego)
Bardzo częste jest również przyjmowanie jako imion rzeczywistych imion istniejących wcześniej jako nazwy własne postaci rzeczywistych lub literackich. Przykładami takich imion są:
- Roland,
- Kora,
- Ligia,
- Grażyna,
- Izolda.
Imiona będące neologizmami
Rzadkim, ale istniejącym prawem, jest też tworzenie imion na zasadzie neologizmów. Przykładem może być na przykład imię Wiarosław utworzone na wzór dawnych staropolskich imion typu Bolesław, czy Bogusław. Innym przykładem może być rzadkie, ale istniejące naprawdę, imię Solidariusz.
