Prezentujemy zarys głównych myśli artykułu naukowego Michała Głowińskiego pt.: „4 typy fikcji narracyjnej”, którego lektura jest zazwyczaj zalecana studentom filologii polskiej w ramach przedmiotu Teoria literatury. Tekst ma oczywiście charakter skrótowy i wybiórczy – zainteresowanym dokładniejszymi informacjami polecamy zapoznanie się z oryginałem pracy badacza, który jest dostępny w źródle podanym w bibliografii na końcu tekstu.
Poniższy plik zawiera streszczenie artykułu w formie graficznej – idealne do wydruku i szybkiej powtórki. Pobierz notatkę w formacie pdf:
Michał Głowiński – 4 typy fikcji narracyjnej.pdf
Jeżeli cokolwiek z pliku wzbudza Twoje wątpliwości lub jest kwestia, której – mimo opisu – nie rozumiesz, zadaj pytanie w komentarzu. Odpowiemy maksymalnie w ciągu 24 godzin.
M. Głowiński – 4 typy fikcji narracyjnej – streszczenie
Głowiński fikcję traktuje jako składnik tekstu będący propozycją dla odbiorcy, którą musi on wziąć pod uwagę, jeśli chce utwór właściwie odebrać.
4 typy fikcji narracyjnej wg Głowińskiego
1. Fikcja mityczna
- reprodukuje przedmiot wiary narratora i odbiorcy
- odwołuje się do świata wierzeń
- wyklucza dystans – zakłada pełną i bezkrytyczną identyfikację
- nie ma nikogo do niczego przekonywać
2. Fikcja paraboliczna
- sama w sobie nie zawiera sensów, a jest podporządkowywana znaczeniom znajdującym się ponad nią
- dwie płaszczyzny – dopiero sens ukryty wskazuje na to, co jest ważne
- zakłada duży dystans, bo nie jest wyposażona w znaczenia, które mają charakter ostateczny
3. Fikcja mimetyczna
- nie zakłada pełnej identyfikacji, ale zakłada istnienie wspólnych przekonań co do tego, co jest rzeczywiste
- wymaga od odbiorcy, by uznał, że to, co w ramach fikcji jest rzeczywiste, jest rzeczywiste
- może być każdy typ dystansu
4. Fantastyka
- wyznaczana przez kryterium negatywne fikcji mimestycznej
- taka, jak mimestyczna, tylko narusza podstawową regułę dotyczącą tego, co na mocy umowy społecznej jest naprawdę rzeczywiste
Michał Głowiński definiuje również dwa dodatkowe typy fikcji narracyjnej:
5. Fikcja groteskowa
- reguły mają charakter negatywny
- rozłożenie tych zasad budowy fikcji, jakie w danej kulturze literackiej występują
- konstrukcja realizuje się za pomocą destrukcji
- zmienny dystans po stronie odbiorcy (nie jest podporządkowany wyraźnym regułom)
- reguły krystalizują się swobodnie w różnych utworach
- wymaga od odbiorcy uznania jej charakteru polemicznego (inaczej odbiór nie jest możliwy)
6. Metafikcja
- konstrukcje fikcyjne, które są powtórzeniami fikcji istniejących wcześniej
- fakt, że są powtórzeniem, są podstawowe i dla ich znaczenia i dla ich odbioru
Uwaga! Śródtytuły w tekście zostały dodane przez redaktora streszczenia i nie pochodzą od autora artykułu naukowego.
Bibliografia:
Głowiński M., Cztery typy fikcji narracyjnej, [w:] Teoretycznoliterackie tematy i problemy, red. J. Sławiński, Wrocław 1986, s. 25–34.
