Poniższy tekst nie jest żadnym opracowaniem naukowym. Najważniejsze moim zdaniem tezy z artykułu wynotowałam na własne (studenckie) potrzeby.
K. Paroń – Rzeczywistość to metafora – próba kognitywnej analizy metafor w felietonach J. Urbana
metafora – najbardziej podstawowy mechanizm komunikacyjny
rodzaje metafor: metonimie, synekdochy, peryfrazy, hiperbole, animizacja, personifikacje
metafora – narzędzie poznawcze umożliwiające nazywanie świata
Metafory pojęciowe powstają na skutek powiązania domen pojęciowych – jedna to domena docelowa, a druga to domena źródłowa (czyli podstawa metaforycznego rzutowania).
Podział metafor G. Lakoffa i M. Johnsona
orientacyjne – jedno pojęcie nadaje orientację przestrzenną innym pojęciom, np. więcej to w górę, przyszłość to do przodu, uporządkowanie liniowe
ontologiczne – urzeczowienie nierzeczywistych bytów, konceptualizacja zjawisk omawiane sfery jako osób, rzeczy bądź substancji, np. umysł to rzecz, człowiek to pojemnik
strukturalne – pojęcie nadaje strukturę metaforyczną innemu pojęciu, np. argumentowanie to wojna w felietonach metaforyzowanie pozwala na wyrażenie indywidualnego punktu widzenia i staje się środkiem perswazji
Przykłady schematów metafor pojęciowych:
metafory orientacyjne:
- WIĘCEJ TO W GÓRĘ, WIĘCEJ TO WYŻEJ (np.: wymuszone podwyżki płac)
- PRZYSZŁOŚĆ TO DO PRZODU (np.: Polska to do przodu)
metafory ontologiczne:
- CZŁOWIEK TO POJEMNIK (np.: bezustannie wcierają w siebie kremy
- CIAŁO W POJEMNIKU (np.: jestem zamknięty w przestrzeni)
- DOM TO POJEMNIK (np.: mózg zostawia się w domu)
- RZECZYWISTOŚĆ TO CHOROBA (np.: lekarze leczą chore społeczeństwo)
metafory strukturalne:
- ARGUMENTOWANIE TO WOJNA
- POLITYKA TO TEATR (np.: grać rolę grzecznej opozycji)
- POLITYKA TO AKTOR (np.: kandydował do roli politycznego amanta)
- POLSKA TO TEATR (np.: Polska stała się przedstawieniem)
- OLITYKA TO GRA (np.: PiS i PO siadają do pokera)
- POLITYK TO ZWIERZĘ (np.: Tusk nosi maskę owcy, ale wystają mu kły wilka)
- POLITYKA TO WOJNA (np.: prawica wojowała z minionym ustrojem)
- POLITYK TO WÓDZ (np.: Kaczyński wyrósł na wodza)
- PATRIOTYZM TO SPORT (np.: patrioci walczą na trybunach)
Bibliografia:
K. Paroń, Rzeczywistość to metafora – próba kognitywnej analizy metafor w felietonach J. Urbana, [w:] http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.hdl_11089_2220/c/katarzyna_paron.pdf, dostęp: 5.04.2020.
