Poniższy tekst nie rości sobie praw do bycia pełnoprawnym opracowaniem naukowym. Najważniejsze moim zdaniem tezy z książki wynotowałam na własne (studenckie) potrzeby. Nagłówki poniższej notatki zostały zaczerpnięte z podręcznika źródłowego.
Współcześni o Szarzyńskim
Jest to krótki wstęp, w którym zebrano pamiątki z końca szesnastego i początku siedemnastego wieku w których odnotowano jakiekolwiek wzmianki na temat Mikołaja lub jego rodziny. wypowiedzi pochodzą między innymi z kroniki polskiej Marcina Bielskiego, z wstępu do rytmów albo polskich (przedmowę napisał brat Mikołaja) a także z Votum o naprawie rzeczy pospolitej Szymona Starowolskiego (1625).
„Podan niebacznej śmierci na progu żywota”
Rozdział ten poświęcony jest biografii Mikołaja i jego rodziny. Najważniejsze wskazania:
- rodzina Szarzeńskich pochodziła z Mazowsza
- byli herbu Junosza
- nazwisko od wsi Szarzyno (potem: Szarzyn) w powiecie wyszogrodzkim (Ukraina)
- rodzina Sępów ma bogatą kronikę sądową i hipoteczną
- Mikołaj miał dwóch braci, Jakuba i Wita (zakonnika), a ojcem całej trójki był Joachim
- Sępowie mieszkali w Zimnejwodzie, 9 km pod Lwowem
- Joachim był zimnowodzkim komornikiem ziemskim, miał dwór, młyn, karczmę, stawy oraz swoich chłopów
- Joachim często wchodził w konflikty na tle finansowym, przez co był sądzony
- ważną rodziną z tamtych okolic byli także Starzechowscy, którzy – podobnie jak Sępowie chcieli wejść w kręgi zamożnej szlachty, wejść chcieli w kręgi magnackie
- nie wiadomo, kiedy konkretnie urodził się Mikołaj, ale wiadomo, że był najstarszy ze wszystkich braci
- o matce Mikołaja nie zachowały się żadne informacje
- Mikołaj edukację rozpoczął w lwowskiej szkole elementarnej, a następnie przeniósł się do Krakowa
- o jego wykształcenie humanistyczne zadbano kompleksowo – czytał Wergiliusza, Cycerona, Pismo Święte, uczył się prozodii, syntaksy, muzyki i arytmetyki
- w trakcie edukacji zaprzyjaźnił się między innymi z Grzegorzem Czujem z Sambora, Andrzejem Bargielem
- na kształcenie uniwersyteckie trafił Sęp do Wittenbergi, skąd szybko przeniósł się do Lipska, ale i tam nie studiował długo (wybór tych ośrodków może mieć związek z tym, że były one środowiskami protestanckimi)
- rodzina Sępa nie była protestancka, Joachim swego czasu dokumentował nawet religijność swoich przodków
- Starzechowski towarzyszył Mikołajowi Sępowi w niektórych etapach życia, niewykluczone również, że z nim Sęp pojechał do Włoch lub Szwajcarii, byli sobie na tyle bliscy, że Sęp, po śmierci mentora, poświęcił mu nagrobek
- niewiele faktów z dojrzałej biografii Sępa jest pewnych, podobne wątpliwości dotyczą jego wiary
- jedyne dokumenty zachowane w kwestii życiorysu Sępa to te, które dotyczą procesów sądowych, w których ojciec kazał mu brać udział, kiedy Mikołaj przyjeżdżał do domu
- o życiu Sępa świadczyć mogą tylko jego wiersze
- Mikołaj przebywał w różnych dworach: Zimnejwodzie, Lwowie, Samborze i Rzeszowie, dlatego wiele rodzin z tych okolic utrwalonych zostaje potem w jego wierszach
- Sęp swoje wiersze pisał o swoich najbliższych sąsiadach i przyjaciołach
- uwagi o Sępie zapisał jako jedyny Antonin z Przemyśla, z którym poznali się jeszcze za młodu
- mieszkał również Sęp na dworze u Kostków, gdzie mógł zapoznać się z jezuicką literaturą, w szczególności z Ćwiczeniami św. Ignacego Loyoli
- wierszy Sępa było z pewnością dużo więcej, ale do dziś przetrwało ich niewiele, wszystkie są z okresu około 13-14 lat (1567-1581)
- po śmierci Mikołaja jego majątek odziedziczył jego brat Jakub, a bibliotekę przekazano przyjacielowi – Stanisławowi Starzechowskiemu
- Jakub o majątek zatroszczyć się nie umiał, spróbował jedynie nieudolnie doprowadzić do wydania Rytmów, ale i tak rozgłosu Mikołajowi tym nie przydał.
W dalszej części rozdziału zamieszczono chronologię wierszy Sępa Szarzyńskiego z podziałem na konkretne lata oraz spis wierszy, których datowania ustalić się nie da.
Liryka Sępa – Gość w kosmosie… na następnej podstronie.
