Przejdź do treści

Historyzm u Burzyńskiej i Markowskiego


Poniższą notatkę przygotowałam na własny (studencki) użytek. Wszystkie zawarte w niej tezy opieram na podręczniku A. Burzyńskiej i M. P. Markowskiego „Teorie literatury XX wieku” (szczegółowy adres w bibliografii u dołu strony). 

Nagłówki poniższej notatki w większości również zostały zaczerpnięte z podręcznika źródłowego.

Historyzm, a nie historyzm

Liczba mnoga ma odsyłać do dwóch zjawisk:

  1. działalności i metodologii amerykańskiego historyka Haydena White’a
  2. ruchu akademickiego New Historicism, czyli zw. materializmu kulturowego

Różnice pomiędzy White’m a Nowym Historyzmem

Hayden White Nowy Historyzm
inspiracja strukturalizmem odwołania do marksizmu i badań kulturowych
tekst historiograficzny jako retoryczna maszyneria do produkowania efektu realności ideologiczna relacja między tekstem a rzeczywistością historyczną
bada struktury językowe odsłania światopoglądowe przesłanki mówienia o świecie i wpływ materialnych praktyk kulturowych na pisanie literatury

Historiografia klasyczna

  • Historyk powinien docierać bezpośrednio do dziejów i opisywać je takimi, jakimi były.
  • Historyk powinien prezentować fakty w sposób neutralny.
  • Historyk powinien „wymazać samego siebie”, aby „rzeczy mogły przemówić same” (L. Ranke)

Fryderyk Nietzsche i historyczny obiektywizm

W latach 70. XIX wieku Nietzsche podjął spór z historiograficznym obiektywizmem. Filozof uważał, ze to, co nie przydaje się w życiu, nie jest prawdziwą historią. Powoływał się przy tym na Johanna Droysena, który uważał, że historia interesuje nas tylko dlatego, że wciąż oddziałuje na rzeczywistość. Nietzsche zarzucał obiektywizmowi maskowanie założeń filozoficznych, zastąpienie przeżywania intelektualnym pojmowanie, wiarę w absolutną wartość faktów, wpisaną w dyskurs określoną teleologię oraz pozorne uwolnienie od wartościowania.

Cechy XIX-wiecznego historyzmu

  • intelektualizm
  • obiektywizm
  • faktografizm
  • prowidencjalizm
  • antyaksjologizm

Źródła krytyki

Zarówno Nietzsche, jak i Droysen, najbardziej atakowali obiektywizm. Wynikało to z zakorzeniania obu w pokantowskiej filozofii, zgodnie z którą niemożliwa była jakakolwiek forma poznania bezpośredniego. Według Droysona niemożliwe jest dotarcie do istoty rzeczy, a historia nie jest tylko tym, co było. Historia i przyrodą są tym, dzięki czemu duch ludzki wpływa na świat zjawisk. Zgodnie z tym ujęciem historia jest kategorią w kantowiskim sensie, czyli organizuje naszą percepcję – świat możemy rozumieć tylko dlatego, że się on dzieje. 

Według Nietzschego i Droysena zadaniem historyka miało być „poszerzanie i umacnianie naszego świata myśli dzięki pogłębionemu poznaniu ciągłości ludzkiego rozwoju moralnego”. Jedynym narzędziem poznania historycznego miało zaś być rozumienie, a nie wyjaśnianie. 

Dodane przez: Dominika Byczek

Komentarze: 0

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Zajrzyj też tu