Przejdź do treści

H. Markiewicz – Wyznaczniki literatury


Prezentujemy zarys głównych myśli artykułu naukowego Henryka Markiewicza pt.: „Wyznaczniki literatury”, którego lektura jest zazwyczaj zalecana studentom filologii polskiej w ramach przedmiotu Teoria literatury. Tekst ma oczywiście charakter skrótowy i wybiórczy – zainteresowanym dokładniejszymi informacjami polecamy zapoznanie się z oryginałem pracy badacza, który jest dostępny w źródle podanym w bibliografii na końcu tekstu. 

Poniższy plik zawiera streszczenie artykułu w formie graficznej – idealne do wydruku i szybkiej powtórki. Pobierz notatkę w formacie pdf:

H. Markiewicz – Wyznaczniki literatury.pdf

Jeżeli cokolwiek z pliku wzbudza Twoje wątpliwości lub jest kwestia, której – mimo opisu – nie rozumiesz, zadaj pytanie w komentarzu. Odpowiemy maksymalnie w ciągu 24 godzin.

H. Markiewicz – Wyznaczniki literatury – streszczenie

Henryk Markiewicz wyróżnia trzy podstawowe i trzy dodatkowe wyznaczniki literatury.

Podstawowe wyznaczniki literatury

Obrazowość

Język utworu wywołuje w odbiorcy jakieś obrazy, tworzy wyobrażenia.

Obrazowość bezpośrednia:
  • zdatność języka, by w czytelniku wyobrazić daną rzecz
  • szczególnie przy orientacji poznawczej
  • przedstawianie za pomocą słów
  • to coś nie musi być rzeczywiste
Obrazowość pośrednia (figuratywność):
  • zdolność języka do wyrażania przenośni
  • występuje głównie w liryce jako metafora
Reprezentatywność:
  • utwór jako konkretne uogólnienie
  • to o czym piszemy ma odniesienie do życia
  • utwór jako reprezentacja rzeczywistości


Uporządkowanie naddane

  • tekst literacki jest skomplikowany bardziej, niż wymaga tego potrzeba komunikacyjna
  • za Jakobsonem – dominuje funkcja poetycka
  • tekst zwraca uwagę na siebie

Fikcyjność świata przedstawionego

Utwór jest literacki kiedy jest fikcjonalny.

Dodatkowe wyznaczniki literatury

Wieloznaczność (kontekst)

  • słowa są zrozumiałe przez kontekst
  • literatura posługuje się paradoksem, ironią

Funkcja emotywna

  • to jest literaturą, co najsilniej przekazuje teorie mówiącego
  • dominuje nie funkcja poetycka, a ekspresywna

Przeżycie estetyczne

To jest literaturą, co wywołuje w odbiorcy przeżycia estetyczne (na przykład podoba mu się lub wzbudza odrazę – względem kogoś lub czegoś)

Uwaga! Śródtytuły w tekście zostały dodane przez redaktora streszczenia i nie pochodzą od autora artykułu naukowego. 


Bibliografia:

Dąbrowski S., Zagadnienie określeń i wyznaczników literackości. Próba ujęcia, [w:] Problemy teorii literatury, red. H. Markiewicz, seria 2, Wrocław 1987, s. 7–14.

Dodane przez: Dominika Byczek

Komentarze: 0

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Zajrzyj też tu