Forum Nauki i Innowacji – edycja V

Rola i formaty międzynarodowych ośrodków badawczych w Europie, wzmocnienie polsko-francuskiej współpracy w dziedzinie badań i innowacji, zwłaszcza w ramach dwustronnego programu PHC Polonium, promowanie współpracy między zespołami badawczymi a przemysłem innowacyjnym ‒ to główne tematy poruszane podczas V Polsko-Francuskiego Forum Nauki i Innowacji w Warszawie. W spotkaniu zorganizowanym w ramach Polsko-Francuskiego Roku Nauki otwarciu uczestniczyli ambasador Republiki Francji Frédéric Billet, podsekretarz stanu w MNiSW Sebastian Skuza.

Czym jest Polsko-Francuskie Forum Nauki i Innowacji

Organizowane po raz piąty przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego wraz z Ambasadą Francji i Instytutem Francuskim Forum jest dorocznym spotkaniem społeczności naukowej i akademickiej zaangażowanej w polsko-francuską współpracę. Przyświecają mu następujące cele: wzmocnienie wspólnego uczestnictwa w europejskim programie ramowym Horyzont Europa, wymiana doświadczeń i know-how w dziedzinie badań naukowych, uzgadnianie i tworzenie zachęt dla rozwoju współpracy naukowej i technologicznej pomiędzy społecznością akademicką a innowacyjnymi podmiotami przemysłowymi. W tym roku Forum jest podsumowaniem Polsko-Francuskiego Roku Nauki. ‒ Bogata współpraca badaczy i pracowników naukowo-dydaktycznych obu naszych krajów pozwala podejmować nowe wyzwania w licznych dziedzinach, takich jak zmiany klimatyczne czy też sztuczna inteligencja. Wyrażam życzenie, by to Forum stało się okazją do wskazywania i akcentowania nowych potencjalnych sposobności współpracy naukowej w tych dziedzinach ‒ podkreślił ambasador Francji w Polsce Frédéric Billet.

‒ W obszarze szkolnictwa wyższego prowadzimy ponad 60 uniwersyteckich programów kształcenia, których absolwenci otrzymują podwójne dyplomy. Polskie i francuskie uczelnie należą do konsorcjów wyłonionych w ramach inicjatywy uniwersytetów europejskich. Naukowcy i studenci z Francji zainteresowani prowadzeniem badań w Polsce mogą korzystać z programów agencji wykonawczych MNiSW, w tym Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej ‒ zaznaczył.

Sekretarz stanu w MNiSW prof. Wojciech Maksymowicz, odpowiedzialny za  współpracę międzynarodową, zaznaczył, że na Forum spotkamy się, żeby rozmawiać o przyszłej współpracy między polskimi i francuskimi zespołami badawczymi. Będziemy dyskutować o innowacjach, współpracy biznesu z nauką, jak i o tworzeniu międzynarodowych struktur badawczych.

Polsko-Francuski Rok Nauki

Przypadająca w 2019 r. setna rocznica wznowienia stosunków dyplomatycznych pomiędzy Polską a Francją stała się okazją do podkreślenia współpracy między tymi dwoma krajami poprzez zorganizowanie Polsko-Francuskiego Roku Nauki. Wydarzenie zainaugurowano w marcu, w Paryżu, gdzie odbyło się pierwsze Polsko-Francuskie Forum Rektorów. Zakończy się w grudniu, w Warszawie, wręczeniem Polsko-Francuskiej Nagrody Naukowej. Przez kilka miesięcy polskie i francuskie instytucje naukowe organizowały warsztaty, konferencje i seminaria poświęcone wspólnym projektom badawczym. Kilka kolejnych wydarzeń odbędzie się jeszcze w listopadzie i grudniu: w sumie ponad 50 wydarzeń zostało objętych patronatem Polsko-Francuskiego Roku Nauki.

Pierwsza Polsko-Francuska Nagroda Naukowa im. Marii Skłodowskiej i Pierre’a Curie

Polsko-Francuska Nagroda Naukowa została ustanowiona w 2019 r. przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej, Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego, Ministerstwo Nauki i Innowacji (MESRI) we Francji oraz Francuską Akademię Nauk z okazji Polsko-Francuskiego Roku Nauki. Jej celem jest wspieranie i promowanie polsko-francuskiej współpracy naukowej. Nagroda jest przyznawana za wybitne osiągnięcia naukowe będące efektem współpracy pomiędzy naukowcami z Polski i z Francji. Jej wysokość wynosi 15 tys. euro dla każdego z laureatów. Do pierwszego konkursu o Nagrodę zgłoszono 51 nominacji. Wyboru laureatów dokonała Kapituła złożona z wybitnych uczonych z Francji i Polski, powołana przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej i Francuską Akademię Nauk.

Laureatami pierwszej Polsko-Francuskiej Nagrody Naukowej zostali dr hab. Marcin Szwed i prof. Laurent Cohen oraz prof. Jakub Zakrzewski i dr hab. Dominique Delande.

Laureaci i ich badania

Kognitywista Marcin Szwed z Instytutu Psychologii Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz neurolog Laurent Cohen z Instytutu Badań nad Mózgiem i Rdzeniem Kręgowym (Institut du Cerveau et de la Moelle epinière, ICM) zostali docenieni za nowatorskie badania dotyczące procesów zachodzących w mózgu podczas czytania. Natomiast fizycy Jakub Zakrzewski z Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Dominique Delande z Narodowego Centrum Badań Naukowych we Francji (CNRS) otrzymali Nagrodę za osiągnięcia dotyczące fizyki układów kwantowo-mechanicznych.

Dr hab. Marcin Szwed i prof. Laurent Cohen w ramach trwającej od 2007 r. współpracy naukowej wykazali, że grupy neuronów w korze wzrokowej wydają się specjalizować w czytaniu tekstu i że jest to zjawisko niezależne od kultury i systemu pisma. Eksperymenty pary naukowców wykazały, że u osób niewidomych czytanie za pomocą alfabetu Braille’a pobudza te same obszary wzrokowe, co zwykłe czytanie u osób widzących. Był to przełom, gdyż okazało się, że specjalizacja korowa mózgu wynika ze specyfiki zadania ‒ część wzrokowa kory mózgowej nauczyła się czytać brajlem, mimo że, przynajmniej w założeniu, powinna to była wziąć na siebie jej część dotykowa. Eksperyment pokazał, że mózg jest bardziej plastyczny, niż naukowcy wcześniej zakładali, a obszary kory mózgowej, odpowiedzialne za wzrok czy słuch, potrafią się przestawić na odbiór informacji z innych zmysłów. Wyniki badań zostały opisane w siedmiu artykułach naukowych.