Nauka fonetyki nie może obyć się bez znajomości (i rozumienia!) podstawowych pojęć i definicji. Przedstawiamy zbiór najważniejszych z nich z prostym wyjaśnieniem.
Fonetyka – ważne pojęcia
Głoska
Głoska to konkretna dźwiękowa realizacja fonemu.
Fonem
Fonem to abstrakcyjne pojęcie realizowane w mowie przez głoski.
Litera
Litera to znak graficzny, który może być jednaki dla kilku głosek.
Allofon
Allofony to różne głoski będące realizacją tego samego fonemu.
Sylaba
Sylaba – zwana także zgłoską – to element struktury wyrazu składający się z co najmniej jednej samogłoski. Sylaby dzielimy na:
- otwarte – zakończone samogłoską
- zamknięte – zakończone spółgłoską.
Różnice między głoskami – co od nich zależy?
Wysokość dźwięku
Wysokość dźwięku zależna jest od częstotliwości dźwięku. Zależy też od długości wiązadeł. Głos najwyższy mają noworodki, potem kobiety, a najniższy mężczyźni.
Natężenie dźwięku
Natężenie dźwięku wpływa na jego głośność.
Barwa dźwięku
Barwa dźwięku różnicuje akustycznie głównie samogłoski.
Regularność tonu
Regularność tonu – jeżeli poprawna, wychodzi czysty dźwięk, jeżeli nie jest poprawna – słyszymy szmer.
Częstotliwość
Częstotliwość wpływa na wysokość głosu i słyszalność (brzmienie).
Samogłoski a spółgłoski
Kontrasty między samogłoskami dotyczą głównie ich barwy. Sam sposób artykulacji jest podobny dla ogółu samogłosek. Występuje tu znaczna różnica pomiędzy samogłoskami a spółgłoskami, ponieważ spółgłoski mogą być bardzo zróżnicowane pod względem sposobu artykulacji oraz dźwięczności (czego nie zauważymy w grupie samogłosek).
Bibliografia
M. Wiśniewski, Zarys fonetyki i fonologii współczesnego języka polskiego, Toruń 1997.
